Διαβάζω με ενδιαφέρον τα διάφορα κείμενα σχετικά με το θέμα
που έχει προκύψει με το ΕΘ και το βιβλίο του Σάββα Ξηρού. Στη συνέχεια παντιέρες
και συστάσεις φίλων και γνωστών περί της ελευθερίας που πρέπει να διαθέτει η Τέχνη
στη θεματολογία και τη μεθοδολογία. Τρία ερωτήματα μόνον προς την διανόηση της
ελληνικής δημοσιογραφίας, του θεάτρου και της Τέχνης ευρύτερα, με όλον τον
σεβασμό:
1) Η Τέχνη πρέπει να προκαλεί, λέτε. Ορθώς. Αν όμως
προκαλεί, αυτό δεν σημαίνει ότι θα εγείρει ενστάσεις, αντιδράσεις, συζήτηση;
Οπότε γιατί ακριβώς εκνευρίζεστε όταν κάποιος δηλώνει ότι δυσανασχετεί με την
εν λόγω μεθοδολογία; Για να καταλάβω δηλαδή: ισχυρίζεστε ότι η ελευθερία
επιλογών στη Τέχνη είναι όρος εκ των ων ουκ άνευ, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να μένει στο
απυρόβλητο και να διατυπώνει κανείς άποψη γι' αυτήν, παρά μόνον όταν παραχθεί
το τελικό προϊόν; Περίεργη, κλειστοφοβική, άκρως συντηρητική και αρκετά προβληματική
αντίληψη περί της παραγωγής/διαδικασίας της Τέχνης έχετε, θα μου επιτρέψετε. Ο
φιλελευθερισμός ως προς αυτήν δεν μπορεί να περιορίζεται μόνο σε ένα στάδιο της
και μετά να την αντιμετωπίζετε ως τάχα θέσφατο με την κοινότοπη, απλουστευμένη
επιχειρηματολογία τύπου "η Τέχνη είναι Τέχνη. Τι ψάχνεις τώρα;".
2) Η Τέχνη οφείλει να αμφιβάλλει για τα πάντα, λέτε. Πολύ
σωστά. Ισχύει όμως ξέρετε και το αντίστροφο: Οι πάντες μπορούν να αμφιβάλλουν
για την Τέχνη. Άλλοι πολύ, άλλοι λίγο. Άλλοι στοχευμενα, άλλοι άστοχα. ΑΛΛΑ μπορούν,
έχουν το δικαίωμα. Η καθολικότητα της Τέχνης δεν περιορίζεται μόνον στο πόσους
και ποιους απευθύνεται, αλλά και στο πόσοι και ποιοι μπορούν να την κρίνουν. Είναι
αμφίδρομη σχέση κι όχι μονομερής. Όταν καταλήγει το τελευταίο, τότε μάλλον μιλάμε
για προπαγάνδα, κατήχηση, κοινώς ελλιπή "Τέχνη" από κάθε άποψη.
Κι εδώ ακριβώς είναι το θέμα. Η απλούστευση που επιχειρείται
στο να εκληφθεί το βιβλίο ενός αμετανόητου τρομοκράτη ως ένα οποιοδήποτε βιβλίο,
λες και μιλά ο Μάικ ο Φασολακης, είναι όχι απλά επικίνδυνη, αλλά ιδιαιτέρως ανησυχητική.
Δόθηκε ωραιότατο πάτημα στον κ. Ξηρό να μας πει κιόλας μέσα σε όλο αυτό τον ντόρο:
"ξεπλήρωσα". Κοινώς «γαζώστε, ανατινάχτε μερικούς, γραψτε μετά ένα βιβλίο,
σιγουρευτείτε ότι θα αποτελεί τη μαγιά ενός θεατρικού δρώμενου φυσικά και
ύστερα σχολάσατε. Η κοινωνία καταλαβαίνει, κατανοεί, σας συγχωρεί». Μωρέ
μπράβο! Πολύ επιδερμικά αντιμετωπίζεται η διακίνηση ιδεών που θεοποιούν την
τρομοκρατία, αν όχι την παρουσιάζουν ως αναγκαία, λέει, συνθήκη.
3) Τέλος, άκρως προβληματικό αν όχι ενδεικτικό φανατισμού κι
επιπόλαιας κρίσης, να στοχοποιειτε άτομα ως τάχα ανόητα που δεν αντιλαμβάνονται
το μεγαλείο ή την ουσία της Τέχνης, επειδή και μόνο αντέδρασαν γραπτώς κι
ανοιχτά με σαφήνεια με την επιλογή των κειμένων, ΧΩΡΙΣ μάλιστα να ζητούν να μην
γίνει η εν λόγω παράσταση.
Φανατίζεστε κι εκτίθεστε.
Μάθετε να κάνετε κριτική αφού πρώτα διαβάσετε προσεκτικά τι υποστηρίζει
ο άλλος, μην παρουσιάζεστε ως σούπερ τιμητές της Τέχνης όταν την περιορίζετε
ποσό δε μάλλον σε στεγανά και ιδίως όταν τάχα ισχυρίζεστε ότι δεν αντιλαμβάνεστε
πως η διαμόρφωση ιδεών/συναισθημάτων είναι πάντα στο τέλος το ζητούμενο, πέραν
της διατύπωσης ή εκτόνωσης αυτών.
Σε τελική ανάλυση, δεν είναι θέμα κι ούτε ήταν ποτέ για κανέναν
γνήσιο δημοκράτη, φιλελεύθερο πολίτη το αν θα μιλήσει, γράψει, εκφραστεί ο χ, ψ
Ξηρός. Αυτή είναι άλλωστε κι η διαφορά του από έναν τρομοκράτη. Ο τελευταίος
δεν αφήνει κανένα περιθώριο αντίδρασης ή διαφορετικής άποψης, μπαμ και κάτω με συνοπτικές
διαδικασίες.
Το ζητούμενο, ο προβληματισμός του πρώτου είναι όταν αρχίζουν
οι ιδέες του δεύτερου -που στη συγκεκριμένη περίπτωση το 'χει τιμή, δόξα και καμάρι
του κιόλας, καμία ενοχή ή αυτοκριτική- και παρουσιάζονται ως φυσική συνθήκη, ως
μια άλλη απλά ανάγνωση της πραγματικότητας, ως μια ακόμα άποψη, σιγά τα ωά.
Κύριοι και κυρίες, η τρομοκρατία δεν είναι μια απλά άλλη άποψη.
Όταν σκότωναν τον Μπακογιαννη ή τον Αρξαλιαν, δεν ήταν ούτε άλλη μια μέρα μωρέ,
ούτε κάτι που έτυχε όπως πολλά στην καθημερινότητα μας. Κι αλλοίμονο αν το εκλάβουμε
έτσι. Είναι υβρις προς τα θύματα της τρομοκρατίας και τις οικογένειες τους. Είναι
πρόκληση προς την δημοκρατία που απολαμβάνουμε όλοι, ακόμα κι οι αρνητές της όπως
οι ΧΑγητες, οι Ξηροί, ο Κουφοντινας κι άλλοι πολλοί που είναι εύκολο να
σκοτώσουν και θα έπρεπε να τους είναι αφόρητα δύσκολο, αν όχι αδιανόητο να το δικαιολογήσουν. Δυστυχώς το τελευταίο παρουσιάζεται όχι απλά
κατακριτέο τελευταία, αλλά και ως βιασμός της Τέχνης, διαβάζω.
Θέατρο; Ναι φίλτατοι, του παραλόγου όμως. Κι ο νοών νοειτω.
